WYSOKA WRAŻLIWOŚĆ U DZIECI PRZEDSZKOLNYCH

Na początek warto zapytać czym jest owa wysoka wrażliwość?

Jest to odziedziczona skłonność do przetwarzania informacji docierających dzięki zmysłom w sposób bardzo pogłębiony i subtelny. Jest to cecha temperamentu, która wiąże się z większą pobudliwością układu nerwowego. Jako pierwszy zwrócił na nią uwagę już J. Strelau, w swojej regulacyjnej teorii temperamentu, a w późniejszym czasie została jeszcze bardziej wyodrębniona praz rozpowszechniona przez Elaine N. Aron. Wysoko wrażliwymi jednostkami jest 15-20% społeczeństwa.

 

Na wysoką wrażliwość składają się 4 cechy:

  • Głębokie przetwarzanie, czyli skłonność do refleksji oraz pogłębiona refleksja, która wynika z bardzo wnikliwej analizy rzeczywistości. W związku z tym dzieci takie mogą zadawać dużo głębokich pytań, więcej czasu może zająć im podejmowanie decyzji lub przyzwyczajanie się do nowych osób i sytuacji.

  • Łatwość ulegania przestymulowaniu, czyli innymi słowy duża wrażliwość na bodźce (takie jak np. hałas, zapach, dotyk). Reakcje dziecka na te czynniki mogą wydawać się innym przesadzone. Dzieci te szybciej wyczerpują się psychicznie, fizycznie, łatwiej się przestymulowują oraz ulegają stresowi.

  • Reaktywność emocjonalna i empatia, czyli silne reakcje emocjonalne oraz dostrzeganie emocji innych. Emocje u takich dzieci szybko się wzbudzają i powoli wygaszają. Po każdym doświadczeniu dzieci wysoko wrażliwe są zawsze bardziej zadowolone, poruszone, zaciekawione jego rezultatami, częściej o nim rozmyślają. Z większą łatwością również wybuchają płaczem. Są także bardziej podatne na emocje innych, zauważają je i często przejmują. Jednocześnie mogą być bardziej wrażliwe na krytykę i silniej reagują, gdy popełnią błąd.

  • Wyczulenie na subtelne bodźce, które wiąże się ze szczególną zdolnością mózgu do rejestrowania sygnałów z otoczenia. Dziecko może zauważać najmniejsze nawet zmiany w wyglądzie osób lub miejsc, lub np. czuć ,,dziwny” zapach, przez który nie chce gdzieś wejść.

Z jakimi trudnościami w przedszkolu mierzy się wysoko wrażliwe dziecko?

  • Dyskomfort związany z wyczuleniem na subtelne bodźce oraz zmęczenie i przestymulowanie (nadmiar bodźców wizualnych, zwiększony hałas, większa ilość osób w grupie),

  • Przeżywanie różnych sytuacji w przedszkolu, głębokie i długie przeżywanie szczególnie nieprzyjemnych emocji, co jednocześnie może utrudniać uczenie się i obniżać ciekawość poznawczą.

  • Trudności w funkcjonowaniu w sytuacji rywalizacji oraz w działaniu pod presją (szczególnie presją czasu).

  • Trudności we wchodzeniu w relacje społeczne (dzieci wysoko wrażliwe często początkowo mogą wchodzić w rolę obserwatora i w milczeniu przyglądać się interakcjom społecznym. Wysoko wrażliwe dzieci po prostu potrzebują więcej czasu, by zaaklimatyzować się w nowym otoczeniu. Najlepiej funkcjonują w relacji jeden na jeden, ale po jakimś czasie i przy wsparciu nauczyciela znajdują w końcu kolegę czy koleżankę, przy której czują się bezpiecznie.

 

Wsparcie wysoko wrażliwych dzieci jest kluczem do harmonijnego rozwoju…

Dziecko będzie rozwijało się harmonijnie i w pełni wykorzysta swój potencjał, jeżeli środowisko zaakceptuje jego biologiczne możliwości i dostosujesię do nich. Zarówno rodzice, jak i nauczyciele powinni wspierać je w pokonywaniu napotkanych trudności, wzmacniać poczucie wartości i podnosić poziom samooceny.

Kluczowym w rozwoju WWD jest również:

  • Akceptacja środowiska oraz realne patrzenie na możliwości dziecka i stwarzanie optymalnych warunków do robienia kroku na przód, a nie rzucanie na głęboką wodę.

  • Wspieranie dzieci wysoko wrażliwych w pokonywaniu trudności i wzmacnianie poczucia własnej wartości oraz rozwijanie samodzielności.

  • Regulacja emocji w sposób akceptowany społecznie.

  • Wyjaśnianie, że dziecko nie musi zaspokajać wszystkich potrzeb otoczenia i nauka mówienia „nie”.

  • Przewidywalność i stałość. Czas na aklimatyzację.

  • Odpowiednie reagowanie na potrzeby dziecka, a nie na jego zachowanie.

  • Rozmowa o funkcjonowaniu innych wysoko wrażliwych dzieci.

  • Regulacja przez ciało.

  • Dobrze wyregulowany dorosły. Ponieważ wysoka wrażliwość jest cechą dziedziczną, często jest tak, że WWD ma rodzica lub rodziców, którzy są wysoko wrażliwi W takiej sytuacji tym bardziej trzeba dbać o siebie, by stanowić dla swojego dziecka potrzebne mu wsparcie.

Dodatkowo istotnym jest, aby nauczyciele, którzy mają w swoich grupach lub klasach takie dzieci współpracowali z jego rodzicami, w miarę możliwości zapewnienili miejsce lub możliwości do regulacji w ciągu dnia (np. w sali obok, namiocie, kąciku sensorycznym), zmniejszyli ilość bodźców w sali. Warto jest również dobrze zorganizować przebieg zajęć, aby zniwelować chaos oraz unikać zbyt szybkiego i głośnego mówienia. Dzieci takie również wdzięczne będą, gdy zostaną poinformowanie o planowanych wydarzeniach z wyprzedzeniem.

 

Na koniec warto pamiętać, że to czego potrzebują wysoko wrażliwe dzieci, jest jednocześnie tym, czego potrzebują również wszystkie inne dzieci, czyli bliskości, uważnej obecności i troski.

Z wysoko wrażliwych dzieci wyrastają najczęściej wysoko wrażliwi dorośli. I to od naszego wsparcia zależy, jak poradzą sobie ze swoimi niezwykłymi cechami w dorosłym życiu.

 

 

 

Bibliografia: