Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna NR 3

Na początek warto zapytać czym jest owa wysoka wrażliwość?

Jest to odziedziczona skłonność do przetwarzania informacji docierających dzięki zmysłom w sposób bardzo pogłębiony i subtelny. Jest to cecha temperamentu, która wiąże się z większą pobudliwością układu nerwowego. Jako pierwszy zwrócił na nią uwagę już J. Strelau, w swojej regulacyjnej teorii temperamentu, a w późniejszym czasie została jeszcze bardziej wyodrębniona praz rozpowszechniona przez Elaine N. Aron. Wysoko wrażliwymi jednostkami jest 15-20% społeczeństwa.

Na wysoką wrażliwość składają się 4 cechy:

• Głębokie przetwarzanie, czyli skłonność do refleksji oraz pogłębiona refleksja, która wynika z bardzo wnikliwej analizy rzeczywistości. W związku z tym dzieci takie mogą zadawać dużo głębokich pytań, więcej czasu może zająć im podejmowanie decyzji lub przyzwyczajanie się do nowych osób i sytuacji.

• Łatwość ulegania przestymulowaniu, czyli innymi słowy duża wrażliwość na bodźce (takie jak np. hałas, zapach, dotyk). Reakcje dziecka na te czynniki mogą wydawać się innym przesadzone. Dzieci te szybciej wyczerpują się psychicznie, fizycznie, łatwiej się przestymulowują oraz ulegają stresowi.

• Reaktywność emocjonalna i empatia, czyli silne reakcje emocjonalne oraz dostrzeganie emocji innych. Emocje u takich dzieci szybko się wzbudzają i powoli wygaszają. Po każdym doświadczeniu dzieci wysoko wrażliwe są zawsze bardziej zadowolone, poruszone, zaciekawione jego rezultatami, częściej o nim rozmyślają. Z większą łatwością również wybuchają płaczem. Są także bardziej podatne na emocje innych, zauważają je i często przejmują. Jednocześnie mogą być bardziej wrażliwe na krytykę i silniej reagują, gdy popełnią błąd.

• Wyczulenie na subtelne bodźce, które wiąże się ze szczególną zdolnością mózgu do rejestrowania sygnałów z otoczenia. Dziecko może zauważać najmniejsze nawet zmiany w wyglądzie osób lub miejsc, lub np. czuć ,,dziwny” zapach, przez który nie chce gdzieś wejść.

Z jakimi trudnościami w przedszkolu mierzy się wysoko wrażliwe dziecko?

• Dyskomfort związany z wyczuleniem na subtelne bodźce oraz zmęczenie i przestymulowanie (nadmiar bodźców wizualnych, zwiększony hałas, większa ilość osób w grupie),

• Przeżywanie różnych sytuacji w przedszkolu, głębokie i długie przeżywanie szczególnie nieprzyjemnych emocji, co jednocześnie może utrudniać uczenie się i obniżać ciekawość poznawczą.

• Trudności w funkcjonowaniu w sytuacji rywalizacji oraz w działaniu pod presją (szczególnie presją czasu).

• Trudności we wchodzeniu w relacje społeczne (dzieci wysoko wrażliwe często początkowo mogą wchodzić w rolę obserwatora i w milczeniu przyglądać się interakcjom społecznym. Wysoko wrażliwe dzieci po prostu potrzebują więcej czasu, by zaaklimatyzować się w nowym otoczeniu. Najlepiej funkcjonują w relacji jeden na jeden, ale po jakimś czasie i przy wsparciu nauczyciela znajdują w końcu kolegę czy koleżankę, przy której czują się bezpiecznie.

Wsparcie wysoko wrażliwych dzieci jest kluczem do harmonijnego rozwoju…

Dziecko będzie rozwijało się harmonijnie i w pełni wykorzysta swój potencjał, jeżeli środowisko zaakceptuje jego biologiczne możliwości i dostosujesię do nich. Zarówno rodzice, jak i nauczyciele powinni wspierać je w pokonywaniu napotkanych trudności, wzmacniać poczucie wartości i podnosić poziom samooceny.

Kluczowym w rozwoju WWD jest również:

• Akceptacja środowiska oraz realne patrzenie na możliwości dziecka i stwarzanie optymalnych warunków do robienia kroku na przód, a nie rzucanie na głęboką wodę.

• Wspieranie dzieci wysoko wrażliwych w pokonywaniu trudności i wzmacnianie poczucia własnej wartości oraz rozwijanie samodzielności.

• Regulacja emocji w sposób akceptowany społecznie.

• Wyjaśnianie, że dziecko nie musi zaspokajać wszystkich potrzeb otoczenia i nauka mówienia „nie”.

• Przewidywalność i stałość. Czas na aklimatyzację.

• Odpowiednie reagowanie na potrzeby dziecka, a nie na jego zachowanie.

• Rozmowa o funkcjonowaniu innych wysoko wrażliwych dzieci.

• Regulacja przez ciało.

• Dobrze wyregulowany dorosły. Ponieważ wysoka wrażliwość jest cechą dziedziczną, często jest tak, że WWD ma rodzica lub rodziców, którzy są wysoko wrażliwi W takiej sytuacji tym bardziej trzeba dbać o siebie, by stanowić dla swojego dziecka potrzebne mu wsparcie.

Dodatkowo istotnym jest, aby nauczyciele, którzy mają w swoich grupach lub klasach takie dzieci współpracowali z jego rodzicami, w miarę możliwości zapewnienili miejsce lub możliwości do regulacji w ciągu dnia (np. w sali obok, namiocie, kąciku sensorycznym), zmniejszyli ilość bodźców w sali. Warto jest również dobrze zorganizować przebieg zajęć, aby zniwelować chaos oraz unikać zbyt szybkiego i głośnego mówienia. Dzieci takie również wdzięczne będą, gdy zostaną poinformowanie o planowanych wydarzeniach z wyprzedzeniem.

Na koniec warto pamiętać, że to czego potrzebują wysoko wrażliwe dzieci, jest jednocześnie tym, czego potrzebują również wszystkie inne dzieci, czyli bliskości, uważnej obecności i troski.

Z wysoko wrażliwych dzieci wyrastają najczęściej wysoko wrażliwi dorośli. I to od naszego wsparcia zależy, jak poradzą sobie ze swoimi niezwykłymi cechami w dorosłym życiu.

Bibliografia:

• Elaine Aron. Wysoko wrażliwe dziecko. Wydawnictwo GWP. Sopot 2017.

• Thomas Boyce. Dziecko orchidea czy mlecz. Wydawnictwo Czarna Owca. Warszawa 2019.

• Elaine Aron. Wysoko wrażliwi i miłość. Wydawnictwo JK. Łódź 2020.

• https://bycblizej.pl/2019/09/08/wysoko-wrazliwe-dziecko-w-przedszkolu/

Jest to okres, kiedy frustracje, napady złego humory, lęki będące owocem dziecięcej fantazji bądź nocne koszmary występują u dziecka równolegle z postępującym rozwojem niezależności, zwiększeniem się okresów pełnych pogody, zaufania i towarzyskości oraz szybkim wzrostem zdolności przekazywania własnych myśli i uczuć, a także stawiania pytań.

1. SAMODZIELNOŚĆ trzylatka jest coraz większa i dziecko już mniej potrzebuje pomocy dorosłego. Kontroluje odruch wydalania i oddawania moczu. Zdarza się jeszcze moczenie, szczególnie w przypadku przemęczenia, napięcia czy choroby.
2. SPRAWNOŚĆ RUCHOWA trzylatka jest znaczna - wspina się, biega, skacze, jeździ na 3-kołowym rowerku, rzuca piłką. Precyzyjne ruchy dłoni i palców sprawiają mu jeszcze trudność, ale próbuje już pisać „literki", rysować ołówkiem i kredką. Malując wykonuje szerokie i zamaszyste ruchy rączką. Czterolatek jest energiczny, zręczny fizycznie, ruchliwy, pełen pomysłów. Potrafi już zaplanować własną pracę, wykonuje ją, przewidując efekt końcowy.
3. ZABAWY trzylatek wymyśla i inscenizuje z wyobraźni, główne role wyznacza lalkom. Próbuje bawić się wspólnie z rówieśnikami, ale zabawy te bywają .krótkotrwałe z różnymi dziećmi,. najczęściej ruchowe. Czterolatek jest spragniony towarzystwa innych i wspólnych zabaw, najczęściej konstrukcyjnych.
4. KONTAKTY SPOŁECZNE trzylatka najczęściej ograniczają się do najbliższej rodziny. Dziecko naśladuje gesty i czynności otaczających je dorosłych, przyswaja sobie ich postawy życiowe. Jeżeli relacje z dorosłymi były dotychczas zadawalające, dziecko jest gotowe do nawiązywania dobrych stosunków z rówieśnikami. Czterolatek miewa już stałych kolegów, towarzyszy zabaw i zwykle większość czynności wykonują wspólnie. Można wyróżniać w grupie przywódców i obserwować dużą różnorodność osobowości.
5. EMOCJE trzylatka cechuje chwiejność, zmienność, gwałtowność. Pojawia się poczucie winy, szczególnie w sytuacjach, gdy dziecko kieruje negatywne uczucia wobec osób, które kocha. Pod koniec 3 roku życia dziecko staje się mniej uparte i bardziej podatne na sugestie dorosłych, bardziej gotowe dostosować się do woli rodziców. Czterolatek lepiej panuje nad własnymi emocjami, a rozwiązując jakiś problem praktyczny lub eksperymentując na nowym materiale do zabawy, przejawia często dużo cierpliwości.

STYMULOWANIE ROZWOJU DZIEKA 3-4 - LETNIEGO

1. Należy zapoznawać dziecko z różnymi przedmiotami w otoczeniu poprzez dotykanie powierzchni owoców, liści, kory drzew, roślin, kamyków, przedmiotów szklanych, plastikowych, skórzanych, głaskania zabawek pluszowych, zwierząt.
2. Wskazane jest uczenie dziecka rozpoznawania zapachów i smaku pokarmów, różnorodnych potraw, napojów, ciast, owoców, warzyw; odróżniania smaku kwaśnego (cytryna) i słodkiego (cukierki); rozróżniania zapachów przyjemnych (kwiaty, perfumy) od nieprzyjemnych (spalenizna, farby, lakiery, środki dezynfekcyjne).
3. Należy oddziaływać bodźcami słuchowymi:

• naśladowanie   dźwięków   wydanych   przez   instrumenty   (bębenek, cymbałki, harmonijka, organki); .
• powtarzanie prostej melodii śpiewanej przez matkę, rodzeństwo lub granej na instrumencie;
• kojarzenie wrażeń słuchowych z przedmiotami (uderzenie młotka, stuknięcie niezamkniętego okna, dzwonek u drzwi).
  4. Oddziaływać należy bodźcami wzrokowymi:
• rozróżnianie podstawowych kolorów, łączenie ich ze sobą,_: malowanie farbami
• rozróżnianie podstawowych kształtów geometrycznych: koła, kwadratu, trójkąta), rysowanie ich kredką mazakiem i odnajdywanie, ich w przedmiotach codziennego użytku w otoczeniu dziecka;.
• kalkowanie, obrysowywanie, rysowanie postaci ludzkiej;
• oglądanie prostych historyjek obrazkowych i łączenie ze sobą obrazków; z loteryjek, próby logicznego ich układania.
  5. Wskazane jest kształtowanie prostych czynności samoobsługowych:
• ubieranie się samodzielne, poznawanie i nazywanie części noszonego ubrania;
• posługiwanie się przy jedzeniu łyżką, widelcem, picie z kubeczka; zwracanie uwagi na właściwe zachowanie się przy stole;
• używanie form grzecznościowych „proszę, dziękuję, przepraszam";
• samodzielne mycie się.
  6. Należy rozwijać mowę dziecka poprzez:
• motywowanie do mówienia, stwarzanie sytuacji i zadawanie odpowiednio sformułowanych pytań;
• nieprawidłowo artykułowane słowa należy poprawiać w atmosferze akceptacji, życzliwości;
• omawianie obrazków, loteryjek, bajek;
• naukę wierszyków, piosenek oraz ról w inscenizacjach.

Opracowała psycholog Maria Wasiluk

Oczywiście, a nawet trzeba!

Dlaczego? Bo czytanie rozwija u naszego dziecka:

1. Sferę emocjonalną
   • kontakt z rodzicem, jego uwaga, bliskość fizyczna zapewniają mu poczucie bezpieczeństwa i budują więź między nimi;
   • oswaja dziecko ze strachami bohaterów i umożliwia rozładowanie napięcia nerwowego;
2. Sferę poznawczą
   • wzbogaca słownictwo, poprawne wypowiadanie się;
   • rozbudza wyobraźnię, kreatywność dziecka;
   • wydłuża koncentrację uwagi;
   • kształtuje pamięć, spostrzegawczość, wrażliwość estetyczną;
     3. Sferę społeczną
   • pokazuje rozwiązywanie różnych trudności;
   • uwrażliwia na potrzeby innych;
   • uczy współczucia, solidarności;
   • zachęca do koleżeńskości, przyjaźni, altruistycznych zachowań.

Czytanie dziecku na pewno:

• stymuluje rozwój jego mózgu;
• rozbudzi w nim ciekawość świata i pozwoli zrozumieć siebie i innych;
• jest konkurencją dla gier komputerowych;
• wykształci nawyk czytania i zdobywania wiedzy na całe życie.

Czy nie jest warto czytać?

                                                                       Opracowała psycholog Maria Wasiluk

Gotowość dziecka do rozpoczęcia przedszkolnej edukacji zależy od:

• stopnia jego dojrzałości;
• wcześniejszych doświadczeń;
• od wieku;
• konkretnej sytuacji domowej;
• nastawienia mamy.

Dziecko jest dojrzałe do przedszkola, gdy:

• szuka kontaktu z rówieśnikami;
• pragnie samodzielności, czy wręcz niezależności od rodziców.

Nie należy dziecka posyłać do przedszkola, gdy w najbliższym otoczeniu zachodzą poważne zmiany, takie jak: narodziny, zmiana miejsca zamieszkania, śmierć, rozwód.

3-Iatki nie są gotowe do rozłąki z mamą; przeraża je hałas, tłum dzieci, nie potrafią bawić się wspólnie i dłużej koncentrować na jednym zajęciu.

4-latki zaczynają się już interesować rówieśnikami i mogą przebywać w grupie 3-4 godziny, jeśli dziecko czuje się tam źle, należy zrezygnować.

5-lat to najbardziej optymalny wiek do rozpoczęcia edukacji przedszkolnej. Dziecko chętnie nawiązuje kontakty rówieśnicze, nie przeżywa tak dramatycznie rozłąki z domem. Jest otwarte i ciekawe świata, jest śmiałe.

Nie dla każdego dziecka pobyt w przedszkolu będzie dobry. Czasami może przynieść więcej strat niż zysków. Uczestniczenie w zajęciach przedszkolnych nie jest niezbędne dla prawidłowego rozwoju dziecka.

CO ZROBIĆ, ABY DZIECKO POLUBIŁO PRZEDSZKOLE?

- zabierz dziecko kilka razy na wycieczkę do przedszkola, zanim zacznie tam chodzić; może inne znane dziecko idzie też do tego samego przedszkola - upewnij się; razem będzie im raźniej;

- postaraj się by maluch miał jak najwięcej okazji do spotykania osób nie należących do najbliższej rodziny;

- zrób wszystko, by rytm dnia dziecka był stały; regularny tryb życia jest bardzo ważny dla malucha;

- ucz dziecko samodzielności w samoobsłudze;

- zabierz dziecko na zakupy i razem wybierzcie to, co mu się przyda w przedszkolu;

- pierwszy dzień w przedszkolu zacznij od wcześniejszej pobudki, bo nie wiadomo ile będzie trwało Twoje rozstanie z dzieckiem;

- niech odprowadza na zajęcia rodzic spokojniejszy, bardziej opanowany, bo lęk rodzica przed rozstaniem udziela się dziecku;

- może przez kilka pierwszych dni dziecko pobyć z Tobą w grupie;

- niech zabiera ukochaną zabawkę;

- po powrocie z przedszkola poświęć dziecku więcej czasu.

Jeśli u Twojego dziecka pojawiły się lęki, bezsenność, moczenie nocne, bóle głowy, brzucha, wymioty, lub gdy zauważysz regres w rozwoju malucha; gdy Twoje dziecko ma trwające dłużej niż miesiąc problemy z zaadaptowaniem się w nowym miejscu, to może być znak, że maluch nie dorósł do przedszkolnej edukacji.

                                                                                                                                                                   Opracowała psycholog Maria Wasiluk

MA na celu pobudzanie psychoruchowego i społecznego rozwoju dziecka od chwili wykrycia niepełnosprawności do podjęcia nauki szkolnej. Im wcześniej rozpocznie się działania wspomagające, tym większe szanse na skuteczną rehabilitację dziecka.

Wczesne wspomaganie rozwoju otrzymuje dziecko:

*niewidome;

*słabowidzące;

*niesłyszące;

*słabosłyszące;

*z upośledzeniem umysłowym (w stopniu lekkim, umiarkowanym i znacznym);

*z niepełnosprawnością ruchową, w tym z afazją;

*z autyzmem, w tym z zespołem Aspergera;

*z niepełnosprawnością sprzężoną (występują łącznie co najmniej 2 niepełnosprawności wymienione wyżej).

Wczesne wspomaganie umożliwia dziecku:

-        poprawę stanu zdrowia;

-        wstrzymanie pogłębiania niepełnosprawności;

-        kontakty z rówieśnikami;

-        wykorzystanie własnego potencjału;

-        rozwój psychiczny, fizyczny.

Wczesne wspomaganie rozwoju umożliwia rodzicom:

-        wsparcie psychologiczne;

-        opracowanie kompleksowego programu wsparcia rozwoju dziecka;

-        uzyskanie specjalistycznej wiedzy i umiejętności;

-        przygotowanie do roli osoby wspomagającej rozwój dziecka;

-        dostrzeganie mocnych stron swojego dziecka i stwarzanie mu, jak najlepszych warunków rozwoju.

Zajęcia w ramach wczesnego wspomagania organizuje się w wymiarze od 4 do 8 godzin w miesiącu (subwencjonowane z budżetu państwa), w zależności od możliwości psychofizycznych i potrzeb dziecka. W Szczecinie takie zajęcia są prowadzone z dzieckiem   i jego rodziną w następujących placówkach:

I. Publiczne, dla których organem prowadzącym jest Miasto Szczecin:

II. Niepubliczne, prowadzone przez inny organ (dotowane przez Miasto Szczecin):

                                                                                  Opracowała psycholog mgr Maria Wasiluk